آرتروز زانو اغلب فقط بر یک طرف مفصل تأثیر می‌گذارد، در نتیجه معمولاً پا دچار ناهنجاری‌های “پای پرانتزی” یا “پای ضربدری” می‌شود. زمانی که این عارضه‌ها ایجاد می‌شود، با تراز کردن دوباره زاویه زانو، می‌توان وزن بدن را روی پاها منتقل کرد بنابراین قسمت سالم مفصل زانو متحمل فشار و استرس بیشتری می‌شود. با این کار درد کاهش یافته و نیاز به عمل جراحی برای تعویض زانو به تأخیر می‌افتد. این عمل استئوتومی نامیده می‌شود.

استئوتومی

این عمل به عنوان درمان آرتروز در مراحل اولیه آن شناخته می‌شود و برای بیمارانی که جوان و نسبتاً فعال هستند انجام می‌شود. هدف از انجام این عمل جراحی، ‌ترمیم و اصلاح ناترازی ساق پا است که در اثر آرتروز دچار ناهنجاری‌های پرانتزی یا ضربدری شکل شده‌اند. استئوتومی جایی است که استخوان شکافته می‌شود بنابراین ساق پا می‌تواند در محل درست و صحیح خود به صورت صاف و مستقیم قرار داده شود. استئوتومی به وسیله یک صفحه و پیچ برای حفظ حالت اصلاح شده محافظت می‌شود.

عمل جراحی استئوتومی برای چه کسانی مناسب است؟

این عمل جراحی معمولاً در افرادی که زانوی پرانتزی دارند انجام می‌شود، در قسمتی که قسمت مدیال (داخلی) زانو دچار آرتروز شده است. این عمل به عنوان عمل استئوتومی گوه‌ای باز مدیال شناخته می‌شود و در آن زانو با کمی ضربدری شدن ترمیم می‌شود بنابراین وزن بدن به قسمت خارجی (لترال) زانو منتقل می‌شود.

به ندرت این عمل برای زانوهای ضربدری انجام می‌شود. در این بیماران، استئوتومی از طریق قسمت لترال ران و ساق پا انجام می‌شود و پا به شکل مستقیم اصلاح می‌شود؛ بنابراین وزن بدن روی قسمت مدیال منتقل می‌شود. هدف از انجام این عمل جراحی، کمک به حفظ سطح فعالیت در افراد جوان بدون نیاز به تعویض مفصل زانو است. استئوتومی فرایند تخریب زانو را کند کرده و عمل تعویض زانو را به تعویق می‌اندازد.

مزایا و معایب

با حفظ آناتومی زانوی خود، یک استئوتومی موفق می‌تواند نیاز به عمل جراحی تعویض مفصل زانو را تا چندین سال به تعویق بیندازد. یکی دیگر از مزایای این عمل این است که پس از انجام عمل استئوتومی هیچ محدودیت فیزیکی برای بیمار ایجاد نمی‌شود. شما قادر خواهید بود که به راحتی در فعالیت‌های دلخواه خود شرکت کرده و حتی در ورزش‌های پربرخورد نیز می‌توانید شرکت کنید.

استئوتومی معایبی هم دارد. برای مثال بعد از انجام عمل جراحی استئوتومی، کاهش درد در مقایسه با عمل تعویض جزئی یا کلی مفصل زانو قابل پیش‌بینی نیست؛ زیرا شما پس از انجام عمل استئوتومی نمی‌توانید وزن را روی ساق پای خود بیندازید، دوران بازتوانی پس از استئوتومی طولانی‌تر از دوران بازتوانی پس از تعویض جزئی مفصل زانو است. در برخی موارد انجام عمل استئوتومی باعث ایجاد اشکال در عمل جراحی تعویض مفصل زانو در آینده می‌شود. دوران بازتوانی یا بهبودی پس از عمل استئوتومی دشوارتر دوران بازتوانی پس از عمل تعویض جزئی مفصل زانو است زیرا درد زیادی وجود دارد و شما نمی‌توانید وزن بدن را روی ساق پا بیندازید.

قبل از عمل جراحی

احتمالاً شما قبل از انجام عمل در بیمارستان پذیرش می‌شوید. قبل از عمل، پزشک از گروه بیهوشی برای ارزیابی وضعیت شما کمک می‌گیرد. وی پرونده پزشکی شما را بررسی کرده و با متخصص بیهوشی در مورد نحوه بیهوشی مناسب شرایط شما مشورت خواهد کرد. بیهوشی هم می‌تواند عمومی (خواب در حین عمل) باشد هم می‌تواند به صورت نخاعی (شما هوشیار خواهید بود اما بدن شما از کمر به پایین بیح‌س می‌شود) باشد. جراح شما همچنین قبل از عمل شما را ملاقات کرده و زانوی شما را برای انجام عمل جراحی علامت‌گذاری می‌کند.

عمل جراحی

استئوتومی گوه‌ای بسته

جراح از زیر کشکک زانو یک شکاف در قسمت جلوی زانوی شما ایجاد می‌کند. وی اندازه صحیح گوه را با استفاده از سیم‌های کمکی تعیین می‌کند. جراح به کمک یک اره، امتداد سیم‌های کمکی را می‌برد و سپس یک قطعه گوه‌ای شکل از استخوان را در می‌آورد. وی استخوان‌ها را کنار هم قرار داده به طوری که فضای باز شده ناشی از برش استخوان پر شود. جراح یک صفحه و پیچ در محل عمل قرار داده تا استخوان‌ها را در محل مناسب حفظ کرده تا استئوتومی بهبود یابد. این متداول‌ترین روش عمل جراحی استئوتومی بوده که انجام می‌شود و به آن استئوتومی گوه‌ای بسته گفته می‌شود.

استئوتومی گوه‌ای باز

در برخی موارد به جای بستن استخوان‌ها، لبه استخوان‌ها باید باز شوند و یک قطعه استخوان پیوندی برای پر کردن فضای باز استفاده می‌شود و به بهبودی استئوتومی کمک می‌کند. این عمل جراحی استئوتومی گوه‌ای باز نامیده می‌شود. پس از عمل شما به اتاق ریکاوری منتقل می‌شوید و تحت نظارت دقیق قرار می‌گیرد تا از حالت بیهوشی خارج شوید. سپس شما به اتاقی در بخش بیمارستان منتقل خواهید شد.

پس از عمل

 

 

در بسیاری از موارد، بیمار ۲ تا ۴ روز پس از انجام عمل جراحی در بیمارستان بستری می‌شود. در این مدت شما تحت نظارت قرار داشته و به شما داروهای مسکن و ضد درد داده می‌شود.

پس از انجام عمل جراحی، جراح زانوی شما را در زانوبند یا آتل قرار می‌دهد یا آن را گچ می‌گیرد تا در خلال فرایند بهبودی آسیبی نبیند. در بسیاری از موارد شما باید به مدت چند هفته از عصا استفاده کنید.

در حدود ۶ هفته پس از انجام عمل جراحی، شما به جراح مراجعه خواهید کرد تا وی وضعیت شما را بررسی کند، عکسی به وسیله اشعه ایکس از زانوی شما گرفته می‌شود تا جراح روند بهبودی استئوتومی را بررسی نماید. پس از این ملاقات، جراح به شما خواهد گفت که چه موقع می‌توانید به آسودگی وزن خود را روی پای خود بیندازید و چه موقع می‌توانید فعالیت‌های بازتوانی را آغاز کنید.

توان‌بخشی پس از عمل جراحی استئوتومی

به زودی می‌توانید فیزیوتراپی را شروع کنید. این درمان در ابتدا با تقویت عضلات چهار سر ران و تمرینات همسترینگ آغاز می‌شود. در طول دو تا چهار هفته اول دامنه حرکتی به آهستگی بازمی‌گردد و دامنه کامل حرکتی به مرور زمان بازیابی می‌شود. همچنان که بیمار فعالیت‌های فیزیوتراپی را انجام می‌دهد، تمرینات ورزشی عملکردی با هدف سریع راه رفتن در سه ماه آغاز می‌شود و شما می‌توانید پس از ۶ ماه بدوید و به فعالیت‌های ورزشی خود بپردازید.

بازگشت به کار

افرادی که کار آنها پشت میز است می‌توانند پس از ۲ تا ۴ هفته به کار خود بازگردند و بیمارانی که کارهای بدنی انجام می‌دهند حدود سه ماه طول می‌کشد تا بتوانند به کار خود بازگردند.