تعویض مفصل و کشکک زانو، آرتروپلاستی زانو

تعویض مفصل و کشکک زانو، آرتروپلاستی زانو، تعویض مفصل زانو که به آن آرتروپلاستی زانو یا تعویض کامل زانو نیز گفته می شود، یک روش جراحی است. زانو آسیب دیده توسط آرتریت را دوباره ظاهر کنید. از قطعات فلزی و پلاستیکی استفاده می شود انتهای استخوان هایی که مفصل زانو را تشکیل می دهند، همراه با کاسه زانو را بپوشانید.

این جراحی ممکن است برای افرادی که آرتریت شدید یا آرتریت دارند یا دچار آسیب شدید زانو شده اند در نظر گرفته شود. انواع مختلف آرتریت ممکن است مفصل زانو را تحت تاثیر قرار دهد.

استئوآرتریت، بیماری دژنراتیو مفصلی که بیشتر افراد میانسال و مسن را تحت تاثیر قرار می دهد بزرگسالان، ممکن است باعث تجزیه غضروف مفصل و استخوان مجاور در آن شود زانو. آرتریت روماتوئید که باعث التهاب سینوویال می شود غشا و منجر به مایع سینوویال بیش از حد، می تواند منجر به درد و سفتی، سختی.

آرتریت تروماتیک، آرتریت ناشی از آسیب، ممکن است باعث آسیب شود به غضروف زانو.

هدف از عمل جراحی تعویض مفصل زانو، لایه برداری مجدد قسمت های زانو است مفصلی که آسیب دیده است و برای تسکین درد زانو که نمی تواند باشد توسط درمان های دیگر کنترل می شود.

در عمل جراحی تعویض مفصل زانو، جراح شما با استفاده از ابزارهای دقیق و با استفاده از محاسباتی که قبل از عمل جراحی انجام داده است، اقدام به برداشتن و تراشیدن سطوح مفصلی در زوایای از پیش تعیین شده می‌نماید.

سپس با توجه به ابعاد استخوان شما با استفاده از سایز مناسب پروتز که تشکیل شده از چند نوع آلیاژ با مقاومت بالا و یک پلاستیک پلی اتیلن است درون زانو جاسازی می‌کند. پلاستیک پلی اتیلن یک فراورده با فن آوری بسیار پیشرفته است که بتواند علی‌رغم ایجاد سطح لغزنده بین سطوح فلزی پروتز، مقاومت بسیاری در مقابل سایش و شکستگی داشته باشد. اگربه صورت ساده بخواهیم این عمل را توصیف کنیم، این جراحی همانند تراش دادن دندان خراب و گذاشتن روکش دندان برای اجتناب از درد و ناراحتی ناشی از خرابی دندان است.

باید بدانید که تکنولوژی ساخت پروتزها به گونه‌ای طراحی شده است که همه انحناها و خصوصیات زانوی سالم رعایت شده باشد تا بتواند وقتی به عنوان روکش مفصلی استفاده می‌گردد، تا حد بسیار زیادی حرکات زانو را بازیابی نماید.

چه زمانی بهتر است این عمل جراحی انجام شود؟

بسیاری از مشکلات و دردهای زانوی شما ممکن است با انجام اقدامات غیرجراحی بهبود یابد. این اقدامات عبارتند از:

• تقویت عضلات اطراف زانو
• کنترل وزن
• مصرف داروهای ضد درد و التهاب
• فیزیوتراپی
• تزریق داروهای مفصلی

عمل تعویض مفصل زانو تنها زمانی قابل توصیه است که مفصل به شدت آسیب‌دیده باشد و درد و ناراحتی زانو به سایر روش‌های جایگزین پاسخ نداده باشد. یا زانو دچار انحراف شدید و پیش رونده شده و آرتروز زانو شدید باشد.

توانبخشی قبل از عمل جراحی

قبل از عمل جراحی پزشک و تیم پرستاری به شما حرکات مچ پا را جهت جلوگیری از راکد ماندن و لخته شدن خون در ساق ها آموزش می‌دهند که به آن پمپ مچ پا می‌گویند. همچنین با یادگیری تمرینات تقویتی عضله جلو ران به افزایش توانمندی این عضله و تسهیل راه‌اندازی شما بعد از جراحی کمک شایانی خواهد شد.

درصورتی که زانوی شما در حالت خم مانده باشد و صاف نشده باشد، بهتر است با انجام تمرینات کششی پشت زانو از شدت این خم ماندن کاسته شود.

چه مواردی قبل از جراحی تعویض مفصل زانو لازم است صورت بگیرد؟

1. عکس ایستاده از زانوها و کشکک
2. عکس تمام قد از اندام تحتانی: این عکس به جراح زانو کمک می‌نماید تا زوایای مورد نظر در عمل جراحی اندازه‌گیری شده و به کمک آن میزان اصلاح در عمل جراحی محاسبه گردد.
3. آزمایشات کامل خون و ادرار
4. نوار قلب و عکس قفسه سینه
5. مشاورات قلب، داخلی، دندانپزشکی و زنان در صورت لزوم
6. قطع داروهایی که با عمل جراحی زانو در تضاد می‌باشد.
7. قطع مصرف سیگار

اقدامات شخصی که قبل از جراحی باید انجام دهید:

1. قبل از جراحی منزل خود را آماده نمایید. فرش‌ها یا اشیایی که ممکن است باعث لغزش شما شوند را کنار بگذارید.
2. صندلی شما دسته‌دار و با پایه های محکم و بلند باشد. یک توالت فرنگی تهیه کنید که ترجیحا دسته‌دار باشد. از سطوح لغزنده پرهیز نمایید و کف آن‌ها را با سطوح غیرلغزنده بپوشانید.
3. قبل از جراحی حداقل به مدت ۸ ساعت نباید چیزی بخورید و بیاشامید زیرا معده شما باید هنگام جراحی خالی باشد تا خطر استفراغ کاهش یابد.

عمل جراحی آرتوپلاستی

در عمل جراحی آرتوپلاستی زانو پس از انجام اقدامات بی‌هوشی که توسط  تیم و متخصص بیهوشی انجام می‌گردد، ابتدا اندام مورد عمل مجددا بررسی و معاینه می‌گردد و سپس با استفاده از مواد ضدعفونی کننده اندام بخوبی شسته خواهد شد و مجددا توسط محلول بتادین رنگ می‌گردد.

سپس اندام مورد جراحی را توسط  پاشاهای ضدآب از بقیه بدن جدا کرده و انگشتان پا تا زیر زانو توسط پوششی جدا می‌گردد. برای انجام این عمل جراحی برش لازم در قسمت جلوی زانو داده می‌شود و استخوان کشکک کنار زده می‌شود و جراحی مرحله به مرحله پیش می‌رود.

در این جراحی پس از انجام برش‌ها در زوایای تعیین شده و قرار دادن پروتزها بدون سیمان امتداد اندام و حرکت زانو چک می‌گردد. در صورت مورد قبول بودن و رضایت از آن‌ها پروتز اصلی باز شده و با سیمان ارتوپدی در جای خود محکم می‌گردد.

پس از آن با استفاده از محلول های بی حس کننده طولانی اثر در لبه زخم و داخل مفصل، سعی در کاستن درد پس از جراحی و کاهش مصرف داروهای ضد درد پس ازعمل می‌شود.

بعد از عمل جراحی تعویض کامل مفصل زانو

• پس از انجام جراحی شما به اتاق ریکاوری منتقل خواهید شد. هنگامی که به هوش آمدید سعی کنید نفس‌های عمیق بکشید و برای تخلیه مجاری هوایی خود از ترشحات سرفه کنید.
• در ۲۴ ساعت اول جراحی  با  کمک و همراهی تیم پرستاری علائم حیاتی شما، میزان ورودی و خروجی  مایعات به بدن شما اندازه‌گیری می‌شود و به اطلاع جراح شما می‌رسد. از حدود ۴ تا ۶ ساعت پس از ترخیص از ریکاروی شما می‌توانید از مایعات سرد به صورت کم و متناوب استفاده نمایید.
• در ۲۴ ساعت اول پس از عمل داروهای ضد لخته شدن خون  شروع می‌گردد. داروهای آنتی‌بیوتیک برای ۲۴ ساعت اول داده می‌شود، داروی کاهنده اسید معده، داروهای ضد درد یا پمپ درد و داروهای مصرفی بیمار قبل از عمل جراحی ممکن است در این زمان شروع گردد.
• زانوی شما تا چند روز متورم و حساس است با این حال پس از عمل جراحی باید ورزش مچ پا را که کمک به پمپ کردن خون از عضلات کمک می‌کند را انجام دهید تا مانع از لخته شدن خون در پا گردد. به شما آموزش داده خواهد شد که با کشیدن نفس های عمیق مانع از روی هم خوابیدن ریه و به دنبال آن تب بعد از عمل گردید.
• شما بعد از عمل ممکن است در دستگاه CPM یا ماشین کنترل حرکت پیوسته‌ای قرار بگیرید. این دستگاه به‌طور اتوماتیک زانوی شما را در حالی‌که استراحت می‌کنید خم و راست می‌کند.

در صورتی که از پانسمان های ضد آب به صورت صحیح استفاده کنید بعد از هفته اول و در صورت نداشتن ترشح از زخم، می‌توانید یک استحمام کوتاه داشته باشید ولی قبل از آن با پزشک خود مشورت نمایید. معمولا ده روز پس از جراحی و سپس بیست روز پس از جراحی که اغلب در روز بیستم بخیه‌های شما کشیده می‌شود به پزشک مراجعه کنید.

ابتدا کنار تخت خواهید نشست بعد از چند دقیقه ایستاده و با کمک واکر و همراهی پرستارتان به راه خواهید افتاد. بسته به شرایط شما ممکن است پزشک اجازه استفاده از دستشویی را به شما بدهد و لوله سوند خارج شود.

در این روز آنتی بیوتیک ها قطع می‌گردد و شروع تمرینات آغاز می‌گردد. باید سعی کنید مچ پا را کاملا رو به بالا بکشید و همزمان زانو را به تحت فشار دهید و در همین حال کل پا را مثل یک میله صاف به بالا بیاورید. این تمرین جهت تقویت عضلات اندام و جلوگیری از خم ماندن زانو بسیار موثر است.

در طی چند روز آینده بسته به نظر جراح خوب زانو و نوع جراحی و مشکل شما، حرکات زانو شروع می‌گردد. بعد از جراحی دکتر مویدفر بهترین فوق تخصص جراحی زانو در اصفهان، آموزش و راهنمایی های لازم را در مورد ورزش ها، توانبخشی و مراقبت‌های  بعد از عمل زانو را در اختیار شما قرار می‌دهند.

حرکات ورزشی و تمرینات بازتوانی بعد از عمل جراحی تعویض مفصل زانو

برنامه فیزیوتراپی شما با حرکات ملایم زانو و ورزش‌های تقویت عضلات شروع می‌شود. این ورزش‌ها به وسیله پزشک به شما آموزش داده می‌شود. در آغاز با کمک او حرکات را انجام می‌دهید و می‌توانید خودتان هر دو ساعت آن‌ها را تکرار کنید. با بالا رفتن قدرت عضلات فشار کمتری به مفصل جدید شما وارد می‌شود و مفصل مصنوعی مدت طولانی‌‌تری دوام خواهد داشت.

این جراحی نیزهمانند سایرجراحی های بزرگ خطرات بالقوه ای در طول عمل و در دوران نقاهت پس از جراحی دارد که این خطرات عمده عبارتند از:

1. عفونت : آفت عمل جراحی تعویض مفصل زانو عفونت است. این عفونت می تواند از راه وسایل موجود در اتاق عمل یا بصورت ناخواسته از راه گردش خون وارد مفصل زانو شود. جهت مقابله با عفونت ها، اتاق عمل بصورت محیطی کاملا استریل کنترل می گردد، و یا با تکنیک های دقیق جراحی ریسک عفونت کاسته می گردد. در مورد دوم پزشک با انجام آزمایشات قبل از عمل وجود عفونت های درونی را بررسی کرده و در صورت وجود ابتدا به درمان آنها می پردازد .

2. آسیب عصبها وعروق و استخوان های اطراف زانو حین عمل جراحی: در موارد نادری هنگام عمل  جراحی به دلیل نیاز بودن به برشهای استخوانی جهت کار گذاشتن پروتز و آزاد کردن بافت نرم اطراف زانو ، ممکن است عروق یا اعصاب و استخوانها در مجاورت مفصل زانو آسیب ببیند.

3. شل شدن پروتز : همیشه باید این را درنظر داشت که بیماران پس از انجام جراحی پروتز باید فرهنگ و رفتار مناسب پروتز را داشته باشند تا فشار مضاعفی به پروتز وارد نشده و موجب لقی یا شکستگی آن نگردد.

4. درد شدید زانو : در حدود ۹۰ درصد از بیمارانی که تحت عمل جراحی آرتوپلاستی زانو قرار می‌گیرند، پس از جراحی بهبودی نسبتا خوبی پیدا می کنند. اما حدود ده درصد از این افراد ممکن است دچار دردهایی  در زانو باشند که به هیچ وجه محدودیتی برای حرکات زانو ایجاد نمی نماید.

5. تخریب استخوان مجاور پروتز زانو : این مشکل در اثر واکنش التهابی بدن به ضرات میکروسکوپی ناشی از فرسایش پلاستیک پلی اتیلن می باشد که در طولانی مدت اتفاق افتاده و اکثرا بدون درد است. و با انجم عکسبرداری های رادیولوژی دوره ای تشخیص داده می‌شود.

چه فاکتورهایی بر میزان بهبودی شما تاثیر گذارند؟

1. ماهیت و شدت مشکل زانوی شما
2. سن ، وزن و شرایط بدنی شما
3. آماده بودن عضلات قبل از عمل جراحی
4. انجام تمرینات بازتوانی پس از جراحی

در صورت دیدن چه علائمی باید به پزشک خود اطلاع دهد ؟

• درد افزایش یاینده محل عمل
• قرمزی و تورم در لبه های زخم
• ترشح از محل زخم
• تب بیش از ۳۸ درجه
• درد ناحیه قفسه سینه یا تنگی نفس
• استفراغ یا تهوع های طولانی
• کبودی منتشر در ساق یا اطراف زانو

دوام پروتز مفصل زانو به چه فاکتورهایی بستگی دارد؟

دوام پروتز مفصل زانو از یک بیمار به بیماردیگر متفاوت است و این مسئله بسته به فاکتورهایی مانند میزان انحراف وشدت تخریب مفصل زانو قبل از جراحی ، شرایط بدنی بیمار، میزان فعالیت، وزن، دقت در کارگذاری پروتزها و بالانس و متعادل کردن بافت نرم زانو حین جراحی دارد.

با رعایت موارد زیرمی توان در جهت عمر حداکثری پروتز گام برداشت:

• وزن شما در حد متعادل ومناسب باشد.
• از بلند کردن اجسام سنگین و هل دادن آنها اجتناب کنید.
• فعالیت و ورزش هایی که موجب ضربه زدن به زانو و در نتیجه آن به پلی اتیلن پروتز می گردد مستقیما باعث تسریع در شکستن پلی اتیلن و شل شدن پروتز زانو شده، که منجر به عمل جراحی دوباره مفصل می‌گردد، که موفقیت عمل اولیه را ندارد.